[目次をPDFで見る(1,759.KB)]
 
[書籍の外観を見る(100.KB)]
南相木村誌  南相木の民俗習俗
出版:2003年/出版元:南相木村/編集者:南相木村教育委員会
| 章節 | 目次 | 頁 | 
| 第一章 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 社会生活 | 1 | 
| 
 | 一 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ムラの発生 | 1 | 
| 
 | 二 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 本家・分家 | 2 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 交際 | 4 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 分家に出る者 | 5 | 
| 
 | 三 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 同族・マケ | 5 | 
| 
 | 四 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ムラの共有財産 | 6 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 共有財産 | 6 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ムラの仕事 | 6 | 
| 
 | 五 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 年齢別集団 | 6 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 子ども | 7 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ししまい | 
 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | かあがり | 
 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | おんものづくり | 
 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | どうろくじん | 
 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 天神まち | 
 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 十日夜 | 
 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 壮年組 | 13 | 
| 
 | 
 | 3 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 老人組 | 14 | 
| 
 | 六 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 相続 | 15 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 家長・主婦の座 | 15 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 隠居 | 15 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 「御隠居様」は偉い人? | 16 | 
| 第二章 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 人生の節目節目 | 17 | 
| 
 | 一 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 婚姻 | 17 | 
| 
 | 二 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 婚約 | 17 | 
| 
 | 三 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 結婚式「御祝儀」 | 18 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 七年ぶり生活改善結婚披露宴 | 22 | 
| 
 | 四 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 妊娠・出産 | 23 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 安産を願って | 23 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 十九夜念仏講 | 24 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 生湯から床上げ | 24 | 
| 
 | 五 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 育児にまつわって | 24 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 子守 | 25 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | お宮参り | 25 | 
| 
 | 
 | 3 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | お誕生祝い | 25 | 
| 
 | 
 | 4 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 厄年 | 26 | 
| 
 | 
 | 5 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 年祝い | 26 | 
| 
 | 六 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 死・喪 | 26 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 臨終 | 26 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 供物・告げ人(お使い) | 27 | 
| 
 | 
 | 3 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 納棺(「ニッカン」) | 27 | 
| 
 | 
 | 4 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 出棺・野辺送り | 28 | 
| 
 | 
 | 5 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 牌寄せ | 29 | 
| 
 | 
 | 6 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 位牌分け | 29 | 
| 
 | 
 | 7 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 仏葬以外の葬礼 | 29 | 
| 
 | 
 | 8 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 墓制 | 30 | 
| 第三章 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 住居 | 32 | 
| 
 | 一 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 屋敷 | 32 | 
| 
 | 二 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 母屋・付属の建物 | 32 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 馬屋 | 35 | 
| 
 | 三 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 間取り | 35 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 間取りの種類 | 35 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 東信地方の間取りの類型 | 38 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 座敷と居間 | 43 | 
| 
 | 
 | 3 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 勝手・台所 | 43 | 
| 
 | 
 | 4 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 寝室 | 44 | 
| 
 | 
 | 5 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 風呂場 | 44 | 
| 
 | 
 | 6 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 土蔵(倉) | 46 | 
| 
 | 
 | 7 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 家具・調度 | 49 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 電燈 | 
 | 
| 
 | 四 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 建築儀礼 | 50 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 普請 | 50 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 地鎮祭 | 51 | 
| 
 | 
 | 3 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 地つき | 52 | 
| 
 | 
 | 4 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 建前と棟上げ | 53 | 
| 
 | 
 | 5 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 家移り | 54 | 
| 第四章 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 衣生活 | 55 | 
| 
 | 一 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 野良着 | 55 | 
| 
 | 二 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 手甲 | 56 | 
| 
 | 三 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | かぶりもの | 56 | 
| 
 | 四 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 脚まわり | 57 | 
| 
 | 五 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 晴れ着・葬祭着 | 58 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 子どもの晴れ着 | 58 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 女性の葬祭着 | 58 | 
| 
 | 六 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 雨具・雪具・防寒具 | 59 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 傘 からかさ(さしがさ) | 61 | 
| 
 | 七 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 紡織・染色・保存 | 62 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 紡織 | 62 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | つむぎ | 
 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 染色・保存 | 63 | 
| 第五章 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 食生活 | 64 | 
| 
 | 一 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 主食料 | 64 | 
| 
 | 二 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 救荒食料・備忘食料 | 64 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 郷倉 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 天保の飢饉 | 
 | 
| 
 | 三 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 野生の動植物 | 71 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 植物 | 71 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 魚介類 | 72 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 決戦食 | 
 | 
| 
 | 
 | 3 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 肉類及び特色ある食べ物 | 73 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ヤギの乳しぼり | 75 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | まむし酒 | 75 | 
| 
 | 四 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 貯蔵 | 77 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 穀類 | 77 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 越冬野菜 | 77 | 
| 
 | 五 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 調整 | 78 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 炊事・調理方法 | 78 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 調味料 味噌・醤油・塩他 | 79 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 味噌づくり用語 | 81 | 
| 
 | 
 | 3 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 豆腐としみ食品 | 82 | 
| 
 | 
 | 4 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 餅・赤飯・雑煮 | 83 | 
| 
 | 
 | 5 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 滋養食 | 84 | 
| 
 | 
 | 6 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 食制 | 84 | 
| 
 | 
 | 7 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 食事をとる場所 | 85 | 
| 第六章 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 生産生業 | 86 | 
| 
 | 一 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 田仕事 | 86 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 本田の作業・耕耘 | 86 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 田植え | 87 | 
| 
 | 
 | 3 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 稲の収穫と調整 | 87 | 
| 
 | 
 | 4 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 稲こき | 89 | 
| 
 | 
 | 5 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | もみすり・精米 | 89 | 
| 
 | 
 | 6 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 助人(さおとめ) | 90 | 
| 
 | 
 | 7 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 夜業(よなべ) | 90 | 
| 
 | 
 | 8 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 新田開墾 | 91 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 稲作用語 | 92 | 
| 
 | 二 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 林業 | 97 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 雄巣鷹山 | 98 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 炭焼き | 102 | 
| 
 | 
 | 3 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 山の採取物 | 102 | 
| 
 | 
 | 4 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 森林面積と林業戸数 | 103 | 
| 
 | 
 | 5 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 営林署・森林組合 | 104 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 臼田営林署沿革 | 106 | 
| 
 | 
 | 6 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 松根油・薬草採りに明け暮れた時 | 108 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 供出 | 
 | 
| 
 | 
 | 7 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | フィトンチットの森林浴 | 110 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 林業用語 | 112 | 
| 
 | 三 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 養蚕 | 113 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 蚕隆盛衰退 | 113 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 稚蚕飼育 | 114 | 
| 
 | 
 | 3 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 上簇具 | 115 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 蚤・虱(ノミ・シラミ) | 
 | 
| 
 | 
 | 4 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 上簇後 | 118 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 養蚕用語 | 118 | 
| 
 | 四 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 畑作 | 121 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ムギ・ソバ | 121 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 野菜づくり | 122 | 
| 
 | 
 | 3 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 農協大合併 | 123 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 畑作用語 | 125 | 
| 
 | 五 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 漁撈・狩猟・養蜂 | 127 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 漁撈 | 127 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 狩猟 | 127 | 
| 
 | 
 | 3 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 養蜂とジバチとり | 129 | 
| 
 | 六 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 農閑期の利用 | 132 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 山仕事 | 132 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | わら細工 | 132 | 
| 
 | 七 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 寒さ利用の諸業 | 136 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 凍豆腐 | 136 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 小海紙 | 136 | 
| 
 | 
 | 3 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 竹細工 | 137 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 古道「楢原道」をめざし | 138 | 
| 
 | 
 | 4 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 織り物 | 139 | 
| 
 | 
 | 5 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 炭焼き | 140 | 
| 
 | 八 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 諸職 | 142 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 大工 | 142 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 建具屋 | 
 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 鍛冶屋 | 144 | 
| 
 | 
 | 3 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 馬方 | 146 | 
| 
 | 
 | 4 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 運送 | 147 | 
| 
 | 
 | 5 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 馬の飼育 | 148 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 馬の種付け・獣医 | 151 | 
| 
 | 
 | 
 |  |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 馬は「救急車」役も | 
 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 馬飼用語 | 154 | 
| 
 | 
 | 6 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 蹄鉄屋 | 155 | 
| 
 | 
 | 7 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 桶屋 | 156 | 
| 
 | 
 | 8 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 左官 | 157 | 
| 
 | 
 | 9 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 屋根裏 | 158 | 
| 
 | 
 | 10 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 石屋 | 159 | 
| 
 | 
 | 11 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 杣(きこり) | 160 | 
| 
 | 
 | 12 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 木びき | 161 | 
| 
 | 
 | 13 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 下駄の先山 | 162 | 
| 
 | 
 | 14 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 鋤のへら切り | 162 | 
| 
 | 
 | 15 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 下駄屋 | 163 | 
| 
 | 
 | 16 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 精米屋 | 163 | 
| 
 | 
 | 17 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 店屋 | 164 | 
| 
 | 
 | 18 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 栗生鉱山夫 | 165 | 
| 
 | 
 | 19 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 木地師(ろくろ側) | 167 | 
| 
 | 
 | 20 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 木馬引き | 168 | 
| 
 | 
 | 21 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 花卉園芸 | 169 | 
| 
 | 
 | 22 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 産婆 | 171 | 
| 
 | 
 | 23 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 牛の鼻輪づけと去勢 | 172 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 家畜の去勢 | 
 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | しばらく牛時代 | 
 | 
| 第七章 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 交通・運搬・交易 | 175 | 
| 
 | 一 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 交通・峠 | 175 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 村道路元標 | 176 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 村を越える峠 | 178 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 信府統記 | 
 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 街道 | 
 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 旅と生活 | 183 | 
| 
 | 二 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 運搬 | 184 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 人力による運搬 | 184 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 相木馬方節 | 
 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | そり(キンマ) | 185 | 
| 
 | 
 | 3 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 馬力・車による運搬 | 186 | 
| 
 | 
 | 4 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 荷車から鉄道へ | 187 | 
| 
 | 
 | 5 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 自転車 | 189 | 
| 
 | 
 | 6 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 荷車から自動車 | 189 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 千曲バスから村営バス | 191 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 馬頭観世音 | 
 | 
| 
 | 三 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 交易 | 193 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 行商・仲買い | 193 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | せり市 | 194 | 
| 
 | 四 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 旅 | 195 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 遊山 | 195 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 講 | 196 | 
| 
 | 
 | 3 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 学問 | 196 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 父の贈りもの「湯治」 | 
 | 
| 第八章 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 年中行事 | 200 | 
| 
 | 一 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 生産暦 | 200 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 稲、苗代 | 201 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 田植え | 201 | 
| 
 | 
 | 3 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 稲の収穫 | 202 | 
| 
 | 
 | 4 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 畑作物の収穫 | 203 | 
| 
 | 二 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 正月 | 206 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 年取り | 207 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 大正月 | 207 | 
| 
 | 
 | 3 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 小正月 | 208 | 
| 
 | 三 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 春 | 209 | 
| 
 | 四 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 初夏 | 211 | 
| 
 | 五 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 七夕 | 211 | 
| 
 | 六 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 盆 | 212 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 迎盆 | 212 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 新盆見舞い | 
 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 送り盆 | 213 | 
| 
 | 七 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 秋から冬へ | 214 | 
| 
 | 八 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 冬に向かって | 215 | 
| 
 | 九 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 村の民俗・風習行事一覧 | 217 | 
| 第九章 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 民間信仰・俗信 | 220 | 
| 
 | 一 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 祭り | 220 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 村祭り | 220 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 同族の祭り | 224 | 
| 
 | 
 | 3 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 屋敷神 | 224 | 
| 
 | 
 | 4 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 屋内にまつる神 | 225 | 
| 
 | 
 | 5 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 職業によってまつる神 | 225 | 
| 
 | 
 | 6 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 山の神・水の神 | 225 | 
| 
 | 
 | 7 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 道祖神 | 226 | 
| 
 | 
 | 8 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 講 | 226 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 十九夜念仏講 | 226 | 
| 
 | 
 | 9 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 和田の花火 | 228 | 
| 
 | 
 | 10 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 祝平のまんどう火 | 228 | 
| 
 | 
 | 11 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 天神マチ(天神祭り) | 229 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 演芸会 | 
 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 瞽女 | 
 | 
| 
 | 二 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 俗信 | 232 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 気象予知 | 232 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 夢見と判断 | 235 | 
| 
 | 
 | 3 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 雨乞い | 236 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 御陵山への道、今 | 
 | 
| 
 | 三 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | しつけ | 241 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 行儀 | 241 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 技能 | 242 | 
| 
 | 
 | 3 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 信心 | 242 | 
| 
 | 
 | 4 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 禁忌 | 243 | 
| 第十章 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 子どもの遊び | 249 | 
| 
 | 一 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 遊び | 249 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 幼児を遊ばせるしぐさとことば | 249 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 呼びかけことば | 251 | 
| 
 | 
 | 3 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 軒遊び | 251 | 
| 
 | 
 | 4 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 外遊び | 252 | 
| 
 | 
 | 5 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 雪と氷の遊び | 254 | 
| 
 | 
 | 6 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | つじ遊び | 254 | 
| 
 | 二 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | わらべ歌 | 257 | 
| 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 遊びの歌 | 257 | 
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 子守歌 | 268 | 
| 第十一章 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 方言 | 270 | 
| 
 | 一 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 南相木村の方言の特徴 | 270 | 
| 
 | 二 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 村の方言集 | 272 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 動物 | 303 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 植物 人体 | 307 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | アズマ(オノオレカンバ) | 
 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 身体 | 
 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 時刻 | 
 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 挨拶方言 | 
 | 
| 第十二章 | 二 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 口碑伝説 | 318 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | のめり栃ノ木 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ぬくい・さぶい | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 熊だつま | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | がっとう場 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 七人塚 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 犬ころし場 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 経塚 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 馬越・歩行越 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 平休場 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 火打石 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 立岩 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 保登久保 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 足の窪 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 臨幸峠 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 高御屋 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 物見山 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 権太夫屋敷 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 火燈 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | お三甕の滝 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 栗の木原 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 相木森之助の米とぎ水 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | さかさ竹 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 大鰭峠 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 弓木 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 神殿 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 宮丁 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 太鼓岩 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 衣掛石 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 御所の平 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 馬止場 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 明王寺 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 神宿 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 見張り | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 紫平 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 御屋敷 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 俵岩 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 雀と燕 | 
 | 
| 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 御墓山(御陵山) | 
 | 
| 
 | 
 |  |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 「里仁親王伝説」 | 
 | 
| 第十三章 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 歌謡 | 330 | 
| 
 | 一 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 仕事の歌 | 330 | 
| 
 | 二 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 祝いや祭りの歌 | 330 | 
| 
 | 三 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | わらべ歌(「子どもの遊び」) | 331 | 
| 
 | 四 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 新民謡、その他 | 337 | 
| 第十四章 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 公共施設・設備今昔 | 342 | 
| 
 | 一 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 村役場 | 342 | 
| 
 | 二 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 公民館・地区公民館 | 346 | 
| 
 | 三 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 諸学校 | 353 | 
| 
 | 四 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 保育所 | 360 | 
| 
 | 五 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 社会体育館 | 362 | 
| 
 | 六 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 郵便局 | 363 | 
| 
 | 七 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 相木駐在所 | 364 | 
| 
 | 八 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 諸施設・南部消防署 | 364 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 南相木村商工会 | 
 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 診療所 | 
 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 児童館 | 
 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | みねお苑 | 
 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 農協会館 | 
 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 中部森林組合 | 
 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 滝見の湯 | 
 | 
| 
 | 
 | 
 |  | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ダム二件(立岩)(奥三川) | 
 | 
| 断章 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 断章 | 376 | 
| 
 | 一 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 大水 | 376 | 
| 
 | 二 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 火災 | 377 | 
| 
 | 三 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 赤痢 | 379 | 
| あとがき | 405 | 
| 章節 | 目次 | 頁 |